Prawie każdy przedsiębiorca ma czasami problemy z uzyskaniem zapłaty od nierzetelnego kontrahenta. Nie pomagają telefoniczne monity i pisemne wezwania. W przypadku gdy dłużnik ma miejsce zamieszkania lub siedzibę za granicą, problem wydaje się jeszcze większy. Jak odzyskać taki dług, nie narażając się na dalsze, często spore koszty związane z poszukiwaniem i wynajęciem prawnika w kraju dłużnika? Jak zainicjować postępowanie sądowe w obcym państwie? W przypadkach gdy dłużnik ma siedzibę/miejsce zamieszkania na obszarze Unii Europejskiej[1], na pewno warto rozważyć wykorzystanie procedury uzyskania europejskiego nakazu zapłaty.
Europejskie postępowanie nakazowe jest postępowaniem znacznie uproszczonym i mniej kosztownym od innych, klasycznych, form odzyskiwania należności pieniężnych. Na wydanie takiego orzeczenia, na posiedzeniu niejawnym, bez rozprawy i udziału stron (postępowanie ma charakter wyłącznie pisemny z wyjątkiem sytuacji, gdy nakaz zostanie zakwestionowany lub złożony zostanie sprzeciw; w takiej sytuacji możliwa jest rozprawa sądowa), Sąd ma 30 dni. Istotne jest to, że pozew składamy na urzędowym formularzu[2], co znaczenie ułatwia jego przygotowanie. W treści pozwu oznaczamy strony (w przypadku osób prawnych podajemy firmę i siedzibę prawną jaka widnieje w rejestrze przedsiębiorców), podajemy wartość przedmiotu sporu (kwotę roszczenia głównego i żądane odsetki), ewentualne kary umowne oraz żądane koszty, a także przywołujemy dowody, które uwiarygodniają nasze żądanie. W większości europejskich krajów wystarcza na ogół samo wskazanie (wymienienie) i opisanie dowodów, bez potrzeby ich dołączania na etapie składania pozwu. Sąd orzeka bowiem jedynie na podstawie twierdzeń wskazanych przez powoda w pozwie, poświadczonych ewentualnie opisem dowodów. W praktyce orzeczniczej polskich sądów zdarzają się jednak przypadki, gdy sądy wzywają do przedłożenia wskazanych w pozwie dowodów w postaci dokumentów, choć jest to sprzeczne z przepisami unijnego rozporządzenia.
Zanim zdecydujemy się na dochodzenie roszczeń w tym trybie, musimy sprawdzić czy sprawa należy do kategorii spraw, w których może zostać wydany europejski nakaz zapłaty. Postępowanie to dotyczy wyłącznie :
a) spraw cywilnych i handlowych (z wyłączeniem jednak pewnych kategorii spraw, np. spraw majątkowych wynikających ze stosunków małżeńskich, testamentów i dziedziczenia, a także spraw upadłościowych i układowych),
b) posiadających transgraniczny charakter, co oznacza że przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu rozpoznającego sprawę oraz
c) dotyczących roszczeń pieniężnych o oznaczonej wysokości, wymagalnych w chwili wniesienia pozwu.
Sąd, do którego wpłynie opłacony[3] pozew, sporządzony na urzędowym formularzu, dokonuje jego kontroli i jeżeli pozew spełnia wszystkie wymagania formalne oraz spełnione są warunki przewidziane w przepisach rozporządzenia nr 1896/2006, wydaje przeciwko pozwanemu europejski nakaz zapłaty (również na urzędowym formularzu). W nakazie zapłaty wydanym przez sąd zawarte jest pouczenie dla pozwanego o jego prawach i możliwościach, tj. że ma możliwość zapłacenia powodowi kwoty wskazanej w nakazie lub wniesienia sprzeciwu do sądu wydania.
Pozwanego informuje się również, że:
a) nakaz został wydany wyłącznie na podstawie informacji dostarczonych przez powoda, które nie zostały zweryfikowane przez sąd;
b) nakaz stanie się wykonalny, jeżeli w terminie 30 dni od jego doręczenia, do sądu nie zostanie wniesiony sprzeciw (na urzędowym formularzu),
c) w przypadku wniesienia sprzeciwu postępowanie będzie kontynuowane przed właściwymi sądami państwa członkowskiego wydania, zgodnie z zasadami zwykłego postępowania cywilnego, chyba że powód wyraźnie zażądał w takim przypadku zakończenia postępowania. Jeżeli powód zażądał zakończenia postępowania, informacja ta zostanie przesłana pozwanemu.
Uzyskanie prawomocnego orzeczenia w postaci europejskiego nakazu zapłaty, pozwala niewątpliwie zaoszczędzić czas (często dłużnik nie chcąc prowadzić sporu przed sądem państwa członkowskiego wydania nakazu, a więc sądem obcego państwa, przyjmuje nakaz zapłaty aby nie generować dalszych kosztów), ominąć zbędne formalności (orzeczenie to uznawane w każdym państwie członkowskim, bez konieczności spełniania dodatkowych warunków), oraz zaoszczędzić koszty (po uprawomocnieniu się orzeczenia, sąd zwraca ¾ uiszczonego przez powoda wpisu sądowego). Z tych względów, warto więc zawsze rozważyć, czy nie zainicjować takiego postępowania, przed dogodnym dla wierzyciela, właściwym do rozpoznania sprawy, sądem.
Autor: Magdalena Wilczewska, radca prawny
[1] Przepisów Rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 12.12.2006r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, nie stosuje się w Danii i Wielkiej Brytanii.
[2] Aktualne formularze urzędowe dostępne są na stronie
https://e-justice.europa.eu/content_european_payment_order_forms-156-pl.do
[3] W Polsce wysokość opłaty sądowej od pozwu zależna jest od wartości przedmiotu sporu. Aktualnie od kwoty powyżej 20.000zł jest to 5% wartości przedmiotu sporu. Poniżej kwoty 20.000zł obowiązują opłaty stałe, zależne od tzw. „widełek” tj. np. przy wartości przedmiotu sporu do 500 zł- opłata to 30 zł, od 500 zł do 1500 zł – opłata 100 zł, itd. aż do ostatniego przedziału od 15.000 zł do 20.000zł – opłata to 1000 zł.
