Z dniem 9 lipca 2018 r. obowiązują zmiany dotyczące przedawnienia roszczeń (Dz.U. z 2018 r., poz. 1104). Wprowadzono następujące zmiany:
-skrócenie podstawowego terminu przedawnienia roszczeń (art. 118 Kodeksu cywilnego) – było 10 lat, obecnie jest 6 lat; dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia nadal wynosi 3 lata, poza tym bez zmian obowiązują terminy określone odrębnie w przepisach szczególnych (np. przy umowie sprzedaży termin 2 lata w przypadku określonym w art. 554 Kodeksu cywilnego);
-w art. 125 Kodeksu cywilnego do 6 lat skrócono także termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd (jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe lub roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości to termin jest 3 lata);
-inaczej należy liczyć koniec terminu przedawnienia – dotychczas był to ostatni dzień terminu przedawnienia, a obecnie bieg terminu przedawnienia kończy się z upływem ostatniego dnia roku kalendarzowego i dotyczy to nie tylko terminów podstawowych, ale również terminów z przepisów szczególnych, z wyjątkiem terminów przedawnienia krótszych niż 2 lata,
-przedawnienie roszczeń przysługujących przedsiębiorcom wobec konsumentów nastąpi z mocy samego prawa i sąd będzie je uwzględniał z urzędu, a nie tylko na zarzut zgłoszony przez konsumenta, co ważne, taka zasada obowiązuje od razu od 9 lipca 2018 r. również wobec roszczeń, których termin przedawnienia upłynął wcześniej, jednakże w wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności.
Nowe przepisy stosuje się także do roszczeń powstałych przed dniem 9 lipca 2018 rokiem i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych. Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych (np. w przypadku terminu podstawowego skróconego z 10 na 6 lat), bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo z dniem wejścia nowych przepisów (9 lipca 2018 r.). Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed tym dniem, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.
Przykładowo, gdyby dotychczasowy podstawowy termin przedawnienia roszczenia (10 lat) upływał 20 września 2026 r., to stosuje się nowy termin (6 lat) i roszczenie przedawni się z dniem 31 grudnia 2024 r.
Inny przykład: termin przedawnienia określony w przepisie szczególnym pozostał 2 lata i jeszcze nie upłynął przed dniem 9 lipca 2018 r., to wówczas jego koniec przypada na 31 grudnia roku, w którym ten termin 2 lat upływa.
Inna reguła dotyczy roszczeń przysługujących konsumentowi i powstałych przed dniem 9 lipca 2018 r. i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 k.c. – wówczas stosuje się przepisy dotychczasowe, a więc dłuższe terminy przedawnienia.
Omówiona zmiana prawa jest dobrą okazją do sprawdzenia terminu przedawnienia roszczeń, w szczególności przysługujących wobec konsumentów.
Autor: Jacek Wilczewski, radca prawny
