Znaczenie prokury we współczesnym obrocie gospodarczym jest ogromne. Od 1 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa wprowadzająca istotną zmianę w zakresie form prokury. Przepisy sankcjonują instytucję tzw. prokury łącznej niewłaściwej. Dodatkowo wprowadzona została tzw. prokura oddziałowa.
Prokura jest szczególną postacią pełnomocnictwa ustanawianego przez przedsiębiorcę, w celu reprezentowania go wyłącznie w sprawach odnoszących się do prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa (ogólnie do czynności sądowych i pozasądowych). Należy jednak pamiętać, że z zakresu jej umocowania wyłączona jest możliwość zbycia przedsiębiorstwa, wydzierżawienia go, jak również zbycia czy też ustanowienia hipoteki na nieruchomości należącej do przedsiębiorcy.
Prokura podlega obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Wpis ma jednak charakter deklaratoryjny, co oznacza że ustanowienie prokury jest już skuteczne w dacie jej udzielenia przez przedsiębiorcę, a nie z chwilą wpisu do Rejestru Przedsiębiorców. Pod rygorem nieważności musi być też udzielona na piśmie.
Od dnia 01 stycznia 2017r. weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2016r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców, wprowadzająca min. istotną zmianę w zakresie form prokury.
Do dnia 31 grudnia 2016r., istniały dwa, formalnie uregulowane w przepisach Kodeksu cywilnego, rodzaje prokury:
- Prokura samoistna – gdzie przedsiębiorca mógł ustanowić jednego lub kilku prokurentów, ze wskazaniem że każdy z nich działa samodzielnie tj. samodzielnie (pojedynczo) reprezentuje spółkę,
- Prokura łączna – polegająca na ustanowieniu dla danego przedsiębiorcy kilku prokurentów (minimum dwóch) działających łącznie.
Dodatkowo, w praktyce orzeczniczej niektórych sądów rejestrowych w Polsce funkcjonowała również, tzw. prokura łączna niewłaściwa, polegająca na tym że prokurent był umocowany do składania oświadczeń woli w imieniu przedsiębiorcy, ale łącznie z innym członkiem zarządu lub wspólnikiem spółki – uprawnionym zgodnie z umową spółki do reprezentowania podmiotu. Sądy rejestrowe respektujące możliwość ustanowienia prokury łącznej niewłaściwej, odwoływały się do orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2001r. sygn. akt III CZP. Pomimo, iż ten rodzaj prokury został w późniejszym czasie zakwestionowany przez Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów SN z dnia 30 stycznia 2015r. sygn. akt III CZP 34/14, rozbieżności w orzecznictwie sądów rejestrowych w Polsce nadal występowały. Jedne sądy wpisywały więc taką prokurę, inne oddalały wnioski w tym zakresie.
Począwszy od dnia 1 stycznia 2017 r., po ostatniej nowelizacji przepisów Kodeksu cywilnego i wprowadzeniu art.1094§11, instytucja tzw. prokury łącznej niewłaściwej została formalnie usankcjonowana.
Obecnie prokura łączna może polegać na działaniu:
– tylko z innym prokurentem,
– z innym prokurentem lub z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej
– tylko z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.
Dodatkowo wprowadzona została tzw. prokura oddziałowa – ograniczona do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (art.1095 Kc).
Z uwagi na różne rodzaje prokury, zgłoszenie do rejestru przedsiębiorców o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury, o której mowa w art.1094§11 Kodeksu cywilnego, także sposób jej wykonywania.
Autor: Magdalena Wilczewska, radca prawny, Bosetti Global Consulting
